Dược sĩ y học cổ truyền Nguyễn Thành Hiếu

Ho có đờm khiến cổ họng luôn có cảm giác vướng víu, khó chịu, đặc biệt khi thức dậy vào buổi sáng hay khi nằm nghỉ ngơi. Nhiều người thường nghĩ đây chỉ là dấu hiệu của “cảm nhẹ” hoặc “ngứa họng” thông thường, nhưng thực tế, tình trạng này có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề hô hấp nghiêm trọng nếu kéo dài.

Theo thống kê từ Bộ Y tế, hàng năm Việt Nam ghi nhận hàng triệu ca bệnh liên quan đến hô hấp, trong đó ho có đờm chiếm tỷ lệ lớn, đặc biệt tăng vọt vào mùa giao mùa (tháng 9-11) tại các thành phố lớn do ô nhiễm không khí. Vậy ho có đờm cảnh báo bệnh gì và tại sao cần chú ý sớm? Hãy cùng Dược Bình Đông tìm hiểu qua bài viết dưới đây, với sự tham vấn của Lương Y Nguyễn Thành Hiếu – vị lương y với gần 40 năm kinh nghiệm về Đông Y trong lĩnh vực sức khỏe hô hấp và phổi, hiện là cố vấn chuyên môn tại Dược Bình Đông.

Ho có đờm là gì? Tình trạng này có nguy hiểm không?

Ho có đàm là phản xạ tự nhiên của cơ thể, xảy ra khi đường hô hấp sản sinh chất nhầy (đờm) để loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn hoặc dịch viêm. Đây là cơ chế bảo vệ, giúp làm sạch khí quản, phế quản và phổi, nhưng nếu kéo dài, nó có thể chỉ ra vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Đờm là dịch tiết từ niêm mạc hô hấp, chứa chất nhầy, bạch cầu, hồng cầu, mủ và các chất độc hại. Màu sắc của đờm thường phản ánh mức độ vấn đề: trắng trong (bình thường hoặc dị ứng), vàng đục (nhiễm khuẩn nhẹ), xanh nhạt (nhiễm khuẩn nặng), nâu sẫm (hút thuốc hoặc ô nhiễm), hoặc lẫn máu (tổn thương nghiêm trọng). Tùy nguyên nhân, đờm có thể loãng hoặc đặc, giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn.

Người bệnh thường gặp ho có đờm kèm theo triệu chứng như đau rát họng, khàn tiếng, tức ngực, khó thở, mệt mỏi và ho nhiều hơn về đêm hoặc sáng sớm.

Không phải lúc nào ho có đờm cũng xuất phát từ bệnh lý nghiêm trọng. Thường thì đây là phản ứng với các yếu tố môi trường hoặc thói quen sinh hoạt, và có thể cải thiện khi điều chỉnh kịp thời. Một số yếu tố phổ biến bao gồm:

• Thời tiết thay đổi đột ngột, đặc biệt giao mùa, kích thích niêm mạc hô hấp, gây tăng tiết đờm.
• Ô nhiễm không khí từ khói bụi, khí thải, khiến chất độc hại tích tụ trong đường thở.
• Tư thế nằm ngủ sai, dẫn đến dịch mũi hoặc acid dạ dày trào ngược, gây vướng họng.
• Dị ứng với phấn hoa, lông thú cưng, khói thuốc hoặc thực phẩm như sữa, hải sản, gây phù nề và tăng dịch.
• Thói quen như uống ít nước, hút thuốc, nói nhiều, căng thẳng, làm cổ họng khô rát và tiết đờm nhiều hơn.
• Tác dụng phụ của một số thuốc, như thuốc huyết áp hoặc dị ứng, có thể kích thích ho.

Nếu ho có đờm kéo dài dưới 3 tuần và không kèm triệu chứng bất thường, thường không nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu vượt quá 3 tuần mà không cải thiện, hoặc đi kèm dấu hiệu như đau ngực, khó thở, sốt cao, đờm lẫn máu, mệt mỏi kéo dài, đây có thể là cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng. Lúc này, cần thăm khám sớm để tránh biến chứng, vì ho có đờm dai dẳng có thể dẫn đến tổn thương phổi hoặc suy hô hấp.

Ho có đờm cảnh báo bệnh gì?

Ho có đờm kéo dài không chỉ gây khó chịu mà còn là dấu hiệu cơ thể đang “báo động” về các vấn đề hô hấp. Khi thăm khám, bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng lâm sàng như đặc điểm ho, thời gian xuất hiện, màu sắc đờm và các biểu hiện kèm theo để chẩn đoán. Trong trường hợp cần thiết, có thể chỉ định xét nghiệm như chụp X-quang phổi, nội soi hô hấp, xét nghiệm đờm hoặc máu để xác định chính xác nguyên nhân.

Dưới đây là một số bệnh lý thường gặp mà ho có đờm có thể cảnh báo, với các triệu chứng điển hình để bạn nhận diện sớm:

• Cảm cúm hoặc cảm lạnh do virus: Gây tổn thương niêm mạc hô hấp, dẫn đến tăng tiết đờm trắng hoặc vàng nhạt. Kèm theo nghẹt mũi, sốt nhẹ, đau họng, mệt mỏi – thường kéo dài 7-10 ngày nếu không biến chứng.
• Dị ứng hô hấp: Xảy ra khi tiếp xúc với bụi bẩn, phấn hoa hoặc lông thú, kích thích cổ họng, gây ho đờm loãng, ngứa họng, nghẹt mũi. Triệu chứng thường lặp lại khi gặp dị nguyên.
• Viêm xoang: Dịch xoang tích tụ chảy xuống họng, gây vướng víu, ho đờm đặc biệt về đêm. Kèm đau đầu, nặng mặt, nghẹt mũi – nếu mãn tính có thể dẫn đến nhiễm trùng lan rộng.
• Nhiễm trùng hô hấp (viêm họng, viêm phế quản): Do vi khuẩn hoặc virus, gây viêm đường thở, đờm vàng hoặc xanh, ho kéo dài. Kèm sốt, đau ngực, khó thở, khàn tiếng – nguy cơ cao ở người hút thuốc hoặc tiếp xúc khói bụi.
• Hen suyễn: Đường thở viêm và co thắt, tăng tiết đờm đặc, ho nhiều về đêm hoặc khi lạnh. Kèm thở khò khè, tức ngực, khó thở từng cơn – nếu không kiểm soát, có thể dẫn đến cơn hen cấp.
• Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Acid dạ dày trào lên họng, kích thích tiết đờm, ho dai dẳng sau ăn hoặc ban đêm. Kèm ợ chua, nóng rát ngực, khàn giọng – thường gặp ở người thừa cân hoặc ăn uống không điều độ.
• Viêm phổi: Nhiễm trùng phổi gây ho đờm đặc màu gỉ sắt hoặc vàng đậm, sốt cao, ớn lạnh, đau ngực, khó thở – nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời, có thể dẫn đến suy hô hấp.
• Lao phổi: Ho kéo dài trên 3 tuần, đờm lẫn máu, sốt chiều, mệt mỏi, sút cân, ra mồ hôi đêm – bệnh lây lan qua đường hô hấp, cần phát hiện sớm để tránh lây nhiễm.
• Ung thư phổi: Ho dai dẳng không dứt, đờm lẫn máu, đau ngực âm ỉ, khó thở, khàn tiếng, sụt cân – thường gặp ở người hút thuốc lâu năm, tiến triển nhanh nếu muộn.

Ngoài ra, ho có đờm còn có thể cảnh báo các bệnh khác như COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính), ho gà, suy tim sung huyết hoặc thậm chí nhiễm trùng toàn thân. Theo Lương Y Nguyễn Thành Hiếu, trong Đông Y, ho có đờm thường liên quan đến phong hàn xâm nhập hoặc phế âm hư, và việc nhận diện sớm giúp tránh tổn thương tạng phủ. Nếu bạn đang gặp tình trạng này, hãy chú ý theo dõi triệu chứng và tham khảo ý kiến chuyên gia.

Để hỗ trợ sức khỏe hô hấp một cách tự nhiên, sản phẩm Thiên môn bổ phổi Bình Đông – với công thức từ thảo dược Đông Y như thiên môn đông, mạch môn, cát cánh – có thể giúp bổ phế, dưỡng âm, hỗ trợ giảm ho và làm loãng đờm, góp phần bảo vệ đường thở. Sản phẩm được nghiên cứu dựa trên kinh nghiệm Đông Y truyền thống, phù hợp cho những ai tìm kiếm giải pháp nhẹ nhàng, tăng cường đề kháng mà không lạm dụng thuốc Tây.

Tóm lại, ho có đờm không chỉ là triệu chứng thông thường mà có thể cảnh báo từ cảm cúm nhẹ đến các bệnh nghiêm trọng như viêm phổi, lao hay ung thư phổi. Việc nhận biết sớm qua màu sắc đờm, triệu chứng kèm theo và yếu tố nguy cơ giúp bạn hành động kịp thời. Hãy đến cơ sở y tế nếu tình trạng kéo dài, và duy trì lối sống lành mạnh để bảo vệ hô hấp. Bài viết được tham vấn bởi Lương Y Nguyễn Thành Hiếu, nhằm mang đến thông tin đáng tin cậy cho bạn.

——————             

Tác giả: Lương y Nguyễn Thành Hiếu – Cố vấn chuyên môn tại Dược Bình Đông

Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y tại Địa chỉ: 43/9 Mễ Cốc, Phường Phú Định, TP.HCM

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Dược Bình Đông. Khi chia sẻ, cần trích dẫn nguồn đầy đủ: “Tác giả: Lương y Nguyễn Thành Hiếu – Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: “Theo Dược Bình Đông” hoặc tương tự, đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

Bài viết được chìa sẻ lại từ bài viết Ho có đờm của Dược Bình Đông – Có tham khảo thông tin chuyên môn từ Vinmec và nhà thuốc Long Châu